در این مطلب از کلبه دانش می خواهیم شما کاربران عزیز را با راهنمای تحصیل در کشور آلمان آشنا کنیم امیدواریم که مورد پسند شما قرار بگیره…
آلمان با نام رسمی جمهوری فدرال آلمان، کشوری در قاره اروپا با پایتخت برلین است. آلمان از شمال با دریای شمال، دانمارک و دریای بالتیک، از شرق با لهستان و جمهوری چک، از جنوب با اتریش و سوئیس و از غرب با فرانسه، لوکزامبورگ، بلژیک و هلند هم مرز است. مساحت آن ۳۵۷,۱۲۱٫۴۱ کیلومتر مربع است و با ۸۲ میلیون نفر، پرجمعیت‌ترین کشور اروپا است.
آلمان یکی از معدود کشورهای اروپایی است که امکان تحصل رایگان در دانشگاه‌های آن وجود دارد و از این رو، به یکی از محبوب‌ترین مقصدهای دانشجویان در سراسر جهان برای ادامه تحصیل تبدیل شده است. از طرفی، اشخاصی که تحصیلات خود را درکشور آلمان به پایان می‌رسانند می‌توانند با یافتن کار در این کشور به سادگی برای دریافت ویزای کار آلمان و اقامت در کشور آلمان واجد شرایط باشند.
چگونگی نظام آموزشی و مدت هر مقطع تحصیلی
تحصیلات پیش دانشگاهی
کودکان از ۳ سالگی وارد مهد کودک (Kindergarten) می‌شوند که آموزش قبل از دبستان است. آموزش رسمی نیز از ۶ سالگی آغاز می‌شود. آموزش ابتدایی در مدارس (Grundschule)، چهار سال است. در این مدت کودکان با محیط، نحوه آموزش و شرایط محل تحصیل آشنا می‌شوند و خواندن و نوشتن را همراه دروس ابتدایی می‌آموزند. سپس دوره‌ای ۶ ساله را با برنامه‌های جدید آموزشی شروع می‌کنند. تحصیل در مدارس Gymnasium ،Realschule و Hauptschule ادامه می‌یابد.
در پایان این دوره، دانش‌آموزان بعد از ۹ سال، مدرک Hauptschulabschluss یا بعد از ۱۰ سال مدرک Realschulabschluss می‌گیرند. سپس در دو گروه وارد مرحله پایانی دوران دبیرستان می‌شوند. یگ گروه برای گذراندن دوره‌های کارآموزی وارد مدارس فنی می‌شوند و با گذراندن Fachoberschule وBerufsfachschule دیپلم فنی Fachhochschulreife می‌گیرند سپس وارد بازار کار یا مدارس عالی فنی می‌شوند. گروه دوم در دبیرستان‌های Gymnasiale Oberstufe با گرایش‌های گوناگون ادامه تحصیل می‌دهند که پس از ۱۳ سال، دیپلم عمومی دبیرستان (Allgemenine Hochschulreife) یا Abitur می‌گیرند که می‌توانند وارد دانشگاه‌ها شوند.
تحصیلات دانشگاهی
تحصیلات دانشگاهی در آلمان در دانشگاه‌ها، مجتمع‌های آموزش عالی، دانشگاه‌های عالی آموزش هنر، مدارس عالی فنی و غیره امکان‌پذیر است. شرط ورود به دانشگاه‌ها و مدارس عالی فنی داشتن دیپلم دبیرستانی سیزده ساله (Abitur) است. دارندگان دیپلم‌های دبیرستانی ۱۲ ساله خارج از کشور آلمان پس از گذراندن آزمون تشخیص علمی (Feststellungsprüfung)، به تقاضای داوطلب، یا پس از طی دوره‌های یک ساله Studienkolleg در کالج‌های مقدماتی، می‌توانند به دانشگاه راه یابند. انتخاب رشته دانشگاهی نیز بر اساس نوع تحصیل در این کالج‌ها و نمرات اخذ شده صورت می‌گیرد. البته در دانشگاه امکان تغییر رشته میسر است.
شرط ورود به مدارس عالی فنی (Fachhochschule (FH برای دانش آموزانی که در نظام آموزشی آلمان تحصیل کرده‌اند داشتن گواهینامه پایان تحصیلات ۱۲ ساله دیپلم (Fachhochschulreife) است. تحصیلات دانشگاهی شامل دو دوره پایه و اصلی است. دوره پایه (Diplom – Vorprüfung) حداقل ۴ و نیم سال طول می‌کشد و دوره اصلی حداقل ۴ نیم سال برای مدارس عالی فنی و حداقل ۸ نیم سال برای دانشگاه‌ها می‌باشد. دانشگاه‌ها در آلمان مستقل هستند و بودجه کلیه مراکز آموزش عالی که دولتی هستند از طرف مسئولان ایالتی و وزارت فرهنگ آلمان تأمین می‌شود.
دوره‌های تحصیلی
۱. Diplom – Vorprürung یا Zwischenprüfung: شامل حداقل ۴ و نیم سال تحصیلات پایه که فقط منجر به ادامه تحصیل در دوره بعدی دانشگاهی است و مجوزی برای بازار کار محسوب نمی‌شود. این دوره شامل دروس عملی و نظری است؛ البته دروس اجباری باید حداقل ۲۰ ساعت در هفته باشد.
Diplom Ing.I (GH) – Diplom (FH) – Diplom Ing. (FH) .۲: این مدارک در مدارس عالی فنی (FH) یا مجتمع‌های آموزش عالی(GH) اعطا می‌شوند. دوره اصلی حداقل شامل ۴ نیم سال (شش ماهه) است که بعد از گذراندن دوره پایه (Diplom – Vorprürung) و یک دوره کارآموزی آغاز می‌شود. در پایان، دانشجو پایان نامه تحصیلی را نیز ارائه می‌دهد.
۳. دوره Bachelor: مبتنی بر نظام جدید تحصیلی در کشور آلمان است و در دانشگاه ها و مدارس عالی و مدارس عالی فنی ارائه می‌شود. شامل ۳ یا ۴ سال تحصیل پس از دوره متوسطه و گذراندن ۱۸۰ تا ۲۴۰ واحد اروپایی (ECTS) است.
۴. دوره Master: در نظام جدید آموزشی کشور آلمان وجود دارد و شامل ۲ سال تحصیل پس از دوره کارشناسی و گذراندن هر سال ۶۰ واحد اروپایی (ECTS) است. تبصره: در کل دوره های کارشناسی و کارشناسی ارشد (۵ ساله) در مجموع باید ۳۰۰ واحد ECTS گذرانده شود.
۵. Diplom Ing. II (GH) – Diplom – Diplom Ing – Magister Artium: دوره‌های پیوسته حداقل ۱۲ نیم سال (با احتساب دوره پایه) طول می‌کشد. این دوره‌ها در دانشگاه‌ها گذرانده می‌شوند که با امتحانات نهایی و پایان نامه تحصیلی همراه است.
۶. (Doktor (Dr.) Doktor Ingenieur (Dr.Ing: برای ورود به این دوره معدل خوب مورد نیاز است. کسانی که مدارک کارشناسی ارشد را خارج از کشور آلمان گرفته‌اند، اغلب دروس جبرانی و امتحاناتی می‌گذرانند. سپس یکی از استادان به دانشجو پیشنهاد پژوهش می‌دهد یا پیشنهاد دانشجو را بررسی می‌کند. بعد از موافقت اجازه شروع پژوهش به دانشجو داده می‌شود. دوره دکترا در آلمان فقط پژوهشی است و سه تا پنج سال طول می‌کشد. نوشتن پایان نامه و دفاع موفقیت‌آمیز از آن و سپس انتشار پایان نامه دکترا، همچنین امتحانات شفاهی از دروس اصلی مربوط به پژوهش، مراحل پایانی این دوره است.
نحوه ارزشیابی مدارک تحصیلی
۱. مدارک Diplom – Vorprüfung وُ Zwischenprüfung با شرط داشتن دیپلم دبیرستان، “کاردانی” ارزشیابی می‌شود.
۲. مدارک (Diplom Ingenieur I (GH) – Diplom (FH) – Diplom Ingenieur (FH) صادره از کلیه مدارس عالی فنی و مجتمع‌های آموزش عالی که منجر به اخذ دیپلم (I) می‌شود، “کارشناسی” ارزشیابی می‌شود.
۳. مدارک Bachelor صادره ار دانشگاه ها و مدارس عالی فنی “کارشناسی” ارزشیابی می‌شود.
۴. مدارک Master صادره از دانشگاه ها و مدارس عالی فنی با شرط داشتن کارشناسی و گذراندن پایان نامه، “کارشناسی ارشد” ارزشیابی می‌شود. تبصره: دوره های Master با طول تحصیل کمتر از ۲ سال با شرط بررسی کیفی ارزشیابی می گردد.
۵. مدارک (Diplom Ingenieur II (GH)-Diplom-Diplom Ingenieur-Magister Artium (MA صادره از کلیه دانشگاه‌ها، مجتمع‌های آموزش عالی و دانشگاه‌های آموزش عالی هنر که منجر به اخذ دیپلم (II) می‌شود “کارشناسی ارشد پیوسته” ارزشیابی می‌شود.
۶. مدارک (Doktor Ingenieur (Dr. Ing. و (Doktor (Dr با شرط داشتن کارشناسی ارشد، “دکترا” ارزشیابی می‌شود.
تبصره: مدارک دانشگاه‌های خصوصی آلمان که توسط وزارت فرهنگ این کشور در زمان شروع تحصیلات تأیید شده، در سطح دوره مورد تأیید ارزشیابی می‌شود.
زبان مراکز آموزشی و دانشگاهی آلمان
دانشگاه‌های آلمان دارای رشته‌های مختلف تحصیلی به زبان انگلیسی است، بعضی از دانشگاه‌ها به زبان آلمانی نیز تدریس می‌کنند. البته برای ورود به دانشگاه‌ها متقاضیان باید به زبان آلمانی آشنا باشند. به عبارت دیگر، برای ورود به دانشگاه‌ها متقاضیان حتما باید دانش حداقل ۸۰۰ ساعت زبان آلمانی داشته باشند، تا بتوانند در امتحان ورودی زبان DSH شرکت کنند. برای ورود به دانشگاه‌های انگلیسی زبان نیز متقاضی به غیر از دانش ابتدایی زبان آلمانی باید نمره IELTS ۶.۵ یا TOFEL ۵۵۰ را داشته باشد.
مدت و هزینه‌ی دوره‌های زبان آموزی آلمان
مدت زمان آموزش زبان آلمانی از یک تا سه ماه متغیر است؛ علاوه بر این، هزینه آن نیز بسیار متفاوت است و حدود ۸۰۰۰ یورو برای ۸۰۰ ساعت (۱۰ یورو در ساعت) و به نوع کلاس زبان بستگی دارد.
برترین دانشگاه‌های آلمان
طبق اعلام وب‌سایت topuniversities چهل و پنج دانشگاه آلمان در بین برترین دانشگاه‌های جهان در سال ۲۰۱۸ قرار دارند.
| بیست دانشگاه برتر آلمان | رنکینگ |
| Technische Universität München | ۶۴ |
| Ludwig-Maximilians – Universität München | ۶۶ |
| Ruprecht-Karls-Universität Heidelberg | ۶۸ |
| KIT, Karlsruher Institut für Technologie | ۱۰۷ |
| Humboldt-Universität zu Berlin | ۱۲۰ |
| Freie Universität Berlin | ۱۲۵ |
| Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule Aachen | ۱۴۱ |
| Technische Universität Berlin | ۱۴۴ |
| Eberhard Karls Universität Tübingen | ۱۶۴ |
| Universität Freiburg | ۱۷۱ |
| Georg-August-Universität Göttingen | ۱۸۱ |
| Universität Hamburg | ۲۲۳ |
| Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universität Bonn | ۲۳۹ |
| Universität Frankfurt am Main | ۲۵۴ |
| Universität Stuttgart | ۲۵۹ |
| Technische Universität Darmstadt | ۲۷۲ |
| Technische Universität Dresden | ۲۸۱ |
| Universität Erlangen-Nürnberg | ۲۸۷ |
| Westfälische Wilhelms-Universität Münster | ۳۰۸ |
| Universität Köln | ۳۳۱ |
میانگین هزینه تحصیل در مقاطع مختلف
در آلمان دانشگاه‌ها به صورت دولتی و یا خصوصی هستند. تعداد زیادی از دانشگاه‌های دولتی، معتبر و رایگان می‌باشند. از ترم تابستانی ۲۰۰۴ بعضی از دانشگاه‌های آلمان برای دانشجویان خارجی شهریه در نظر گرفته‌اند که این شهریه ترمی ۵۰۰ تا ۶۵۰ بورو است، البته مبلغ شهریه استان به استان متفاوت است و حداقل ۵۰۰ و حداکثر ۶۵۰ یورو می‌باشد. شایان ذکر است رشته‌هایی که واحد‌های علمی دارند و یا به زبان انگلیسی برگزار می‌شوند، هزینه بالاتری نسبت به دیگر رشته‌ها دارند.
میانگین هزینه زندگی در سال برای یک دانشجو
هزینه زندگی یک دانشجو در آلمان به صورت میانگین ۷۰۰ تا ۹۰۰ یورو در ماه است که قسمت عمده آن مربوط به اسکان می‌شود. برای درک بهتر از ریز مخارج زندگی ماهانه در آلمان می توان اینگونه برآورد کرد که هزینه خوابگاه ۲۰۰ یورو و خانه های دانشجویی یا شخصی ۲۰۰ تا ۶۵۰ یورو (در شهرهای شمالی آلمان اجاره خانه ارزانتر است)، ۱۵۰ تا ۲۰۰ یورو برای غذا، ۵۰ تا ۱۰۰ یورو برای پوشاک، ۳۰ یورو برای حمل و نقل، ۵۰ تا ۷۰ یورو برای تلویزیون، تلفن و اینترنت و نهایتاً ۱۰۰ یورو برای تفریح و اوقات فراغت است.
بورسیه دانشگاه‌های آلمان
دانشجویان خارجی می‌توانند از بورسیه برای ادامه تحصیل در دانشگاه‌ّای آلمان استفاده کنند. (بورسیه دانشگاه‌های آلمان در سال ۲۰۱۸)
تعطیلات پایان سال تحصیلی
این مدت بسته به دانشگاه و تعداد ترم‌های برگزاری آن متفاوت است و می‌توان گفت از یک تا چهارماه متغیر است.
آیا در تعطیلات آخر سال تحصیلی، دانشگاه محل اقامت در اختیار دانشجو قرار می‌دهد؟ بله، در صورت پراخت هزینه ماهیانه آن، چنین امری ممکن است.
بیمه تحصیلی و درمانی دانشجو در آلمان
جهت ثبت نام در دانشگاه ارائه بیمه درمانی الزامی است و هزینه بیمه درمانی برای هر شش ماه حدود ۳۰۰ یورو است.
ویزا و کار دانشجویی در آلمان
افرادی که قصد ادامه تحصیل در آلمان را دارند، ابتدا باید از دانشگاهی که می‌خواهند در آن تحصیل کنند، پذیرش داشته باشند (مراحل اخذ پذیرش از دانشگاه‌های آلمان) و برای اینکه بتوانند وارد کشور آلمان شوند باید ویزای تحصیلی اخذ نمایند، که ممکن است چند ماه فرآیند آن طول بکشد. این ویزای تحصیلی دو سال اعتبار دارد که پس از اتمام مدت قابل تمدید است. البته علاوه بر ویزای تحصیلی، دانشجو پس از ورود به کشور آلمان باید برای اخذ مجوز اقامت نیز اقدام کند. با ویزای تحصیلی آلمان شخص ۳ ماه زمان دارد که در دانشگاه مورد نظر ثبت نام کند و چنانچه به زمان بیشتری لازم بود این ویزا برای مدت سه ماه دیگر قابل تمدید است.
ویزا برای والدین دانشجو: اولیای دانشجو با ارائه مدارک مورد نیاز، می‌توانند از سوی سفارت آلمان ویرزای دیدار دریافت کنند، اما باید برگشت خود را با ارائه مدارک به اثبات رسانند.
شرایط کار کردن دانشجو در طول تعطیلات دانشگاه: به مدت ۹۰ روز و ۲۰ ساعت کار در هفته (در تعطیلات سه ماه با احتساب ۸ ساعت در روز) و ۱۸۰ نیم روز در سال.
عزیمت دانشجوی متاهل به همراه همسرش: سفارت آلمان، برای همسر شخص متاهل، در صورتی که مدارک کامل به سفارت ارائه دهد، ویزا صادر می‌کند.
آیا ویزای دانشجویی آلمان برای چند بار ورود و خروج است؟ ویزای صادر شده دو ساله و برای چند بار ورود و خروج است.
آب و هوای آلمان
آب و هوا در این کشور تقریبا سرد و مرطوب است (در حدود منفی ۱۰ درجه در زمستان و مثبت ۲۵ درجه در تابستان).
محدودیت سنی برای تحصیل در آلمان
محدودیت سنی برای تحصیل در دانشگاه‌های آلمان وجود ندارد، ولی در بعضی رشته‌های خاص سن ۳۰ سال مجاز است.
